04 wrz Nowy środek zapobiegawczy art. 276A k.p.k. cz. 1

W niniejszym ar­tykule poświęcę uwagę wykreowanemu w 2020 r. środkowi zapobiegawczemu o charakterze wolnościowym, który ustawodawca wprowadził w art. 276a k.p.k. Jak zatem przepis ten kształtuje pozycję prawną i w jaki sposób chroni ofiary przestępstwa przed sprawcą czynu zabronionego, a także związanymi z nimi wszelkimi ujemnymi następstwami?

Kwestia zakresu ochrony członków służby zdrowia przed nieuzasad­nionymi atakami agresji zarówno fizycznej, jak i słownej, mającej miejsce często poza murami szpitalnych placówek publicznych czy prywatnych, jak i poza oddziałami ratunkowymi, już od kilku lat stanowiła wśród środowisk medycznych zarzewie do dyskusji i oceny, czy obowiązujące przepisy karnoprocesowe i karnomaterialne zapewniają im wystar­czające bezpieczeństwo i chronią ich zdrowie, dobrostan czy szeroko pojęte interesy przed potencjalnymi zamachami.

Ataki skierowane przeciwko personelowi medycznemu mają często miejsce w strefach niebezpiecznych, w których na przykład dokonano przestępstwa, jak również podczas rozmaitych imprez masowych.

Niejednokrotnie osoby, którym udzielana jest pomoc ratunkowa, znajdują się pod wpływem narkotyków, dopalaczy lub innych środków odurzających.

Ustawodawca na mocy art. 14 pkt 3 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmia­nie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaź­nych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw wprowadził w art. 276a k.p.k. nowy środek nieizolacyjny.

Natomiast na podstawie kolejnej ustawy antycovidowej, uchwalonej kilka miesięcy później, dodany został do art. 276a k.p.k. § 1a, zgodnie z którym ochrona pokrzywdzonego rozszerzona została na osoby uporczywie nękane lub których wizerunek wykorzystano z powodu wykonywanego przez nich zawodu, co zgodnie z art. 190a k.k. stanowi występek.

Zakaz publikacji okre­ślonych treści obejmuje swym zakresem niemożność wydawania lub innego udostępniania tych tekstów, niezależnie od tego, czy zostały wytworzone przez oskarżonego czy inną osobę, za pośrednictwem internetowych portali, stanowiących usługę świadczoną drogą elek­troniczną w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Skumulowanie nowego środka zapobiegawczego z po­ręczeniem majątkowym

Zgodnie z § 2 art. 276a k.p.k. dopuszczalne jest skumulowanie nowego środka zapobiegawczego z po­ręczeniem majątkowym. Ustawodawca w tymże paragrafie wprowadził także dodatkową podstawę orzeczenia przepadku poręczenia majątko­wego. Tym samym przesłanki obligatoryjnego przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięcia sumy poręczenia, ustanowione w art. 268 § 1 k.p.k., zostały rozszerzone.

Zabieg kumulacji instytucji poręczenia ma­jątkowego z innym środkiem zapobiegawczym obowiązywał w ustawie karnoprocesowej jeszcze przed wprowadzeniem art. 276a k.p.k. Organ procesowy w każdym przypadku uprawniony jest do łączenia kilku nieizolacyjnych środków zapobiegawczych względem oskarżonego, jeśli tylko jest to konieczne, z uwagi na zaistnienie podstaw przewidzianych w art. 249 § 1 k.p.k.

Na dzień dzisiejszy zapisy art. 276a k.p.k. przybrały następujący kształt:

Art. 276a. KPK

środki zapobiegawcze orzekane w sprawach o przestępstwo popełnione w stosunku do członka personelu medycznego

§ 1.

Tytułem środka zapobiegawczego można orzec wobec oskarżonego o przestępstwo popełnione w stosunku do członka personelu medycznego, w związku z wykonywaniem przez niego czynności opieki medycznej lub osoby przybranej personelowi medycznemu do pomocy w związku z wykonywaniem tych czynności, zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego na wskazaną odległość, zakaz kontaktów lub zakaz publikacji, w tym za pośrednictwem systemów informatycznych lub sieci telekomunikacyjnych treści godzących w prawnie chronione dobra pokrzywdzonego.

§ 1a.

Środek zapobiegawczy, o którym mowa w § 1, można orzec również wobec oskarżonego o przestępstwo, o którym mowa w art. 190a stalking ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, popełnione z powodu wykonywanego przez pokrzywdzonego zawodu.

§ 2.

Zakazy, o których mowa w § 1, mogą być połączone z określeniem poręczenia majątkowego. Do poręczenia majątkowego zastosowanie mają przepisy art 266–270, z tym że stanowiące przedmiot poręczenia wartości majątkowe lub zobowiązania ulegają przepadkowi albo ściągnięciu również w razie niezastosowania się do zakazów o których mowa w § 1.

§ 3.

Zakaz publikacji treści godzących w prawnie chronione dobra pokrzywdzonego, o którym mowa w § 1, obejmuje zakaz publikowania i innego udostępniania tych treści niezależnie od tego, czy zostały wytworzone przez oskarżonego czy inną osobę, za pośrednictwem internetowych portali, stanowiących usługę świadczoną drogą elektroniczną w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

§ 4.

Czas stosowania zakazów o których mowa w § 1, określa się przy uwzględnieniu potrzeb w zakresie zabezpieczenia prawidłowego biegu postępowania karnego oraz zapewnienia odpowiedniej ochrony pokrzywdzonemu lub osobom dla niego najbliższym.

§ 5.

Przedłużenie stosowania zakazu na dalszy okres, przekraczający łącznie 6 miesięcy, w postępowaniu przygotowawczym może dokonać, na wniosek prokuratora, sąd rejonowy, w okręgu którego prowadzone jest postępowanie.

Szerzej na temat art. 276a k.p.k. piszę w swoim artykule: UWAGI KRYTYCZNE O NOWYM ŚRODKUZAPOBIEGAWCZYM, PRZEWIDZIANYMW ART. 276A K.P.K.