14 sie Kradzież szczególnie zuchwała cz.1
Przestępstwa przeciwko mieniu, w tym przestępstwa kradzieży, są chyba jednymi z najstarszych i najbardziej powszechnych czynów zabronionych. W praktyce organów procesowych tego rodzaju czyny przestępne występują najczęściej. Artykuł przedstawia zagadnienia związane z wyodrębnionym w 2020 r. przestępstwem, a mianowicie kradzieżą szczególnie zuchwałą.
Na przestrzeni ostatniego stulecia, w polskim systemie prawa karnego spotkać się można było z różnymi modyfikacjami przestępstw przeciwko mieniu.
Miało to związek przede wszystkim ze sposobem działania sprawcy, jego motywacjami, wartością skradzionego mienia ruchomego, warunkami w jakich działał sprawca etc. W ciągu wielu lat, wraz z rozwojem nauki prawa karnego, zdobywanym doświadczeniem w praktyce procesowej a także mnogością i różnorodnością spraw karnych wyodrębniono wiele wariantów przestępstw przeciwko mieniu, tj. ich typów podstawowych i kwalifikowanych.
W czasach pandemii obowiązek noszenia masek zakrywających część twarzy czy zachowanie dystansu społecznego niejednokrotnie wpływał – w czasie popełnienia czynu zabronionego jakim jest kradzież – na spotęgowanie zuchwałości sprawcy. Sprzyjało to przyjmowaniu śmielszych czy bardziej pogardliwych postaw względem pokrzywdzonych. W takich warunkach sprawca kradzieży mógł czuć się bardziej bezkarny, ponieważ zdawał sobie sprawę, iż utrudniona jest jego identyfikacja, z uwagi na powszechny obowiązek noszenia maseczek.
By stawić czoła sprawcom kradzieży sklepowych lub też tzw. „kieszonkowcom”, ustawodawca zdecydował się wprowadzić nowy, kwalifikowany typ czynu zabronionego przeciwko mieniu, jakim jest kradzież szczególnie zuchwała.
Kradzież szczególnie zuchwała
art. 278a § 1 k.k.
Wraz z uchwaleniem ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętych skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, do katalogu przestępstw przeciwko mieniu zawartych w rozdziale XXXV k.k., ustawodawca wprowadził art. 278a k.k. nowy, kwalifikowany typ czynu zabronionego w postaci kradzieży szczególnie zuchwałej.
Co istotne, poprzedni Kodeks karny z 19 kwietnia 1969 r. przewidywał już odpowiedzialność karną za przestępstwo określone w sposób identyczny w art. 208 k.k.
Więcej na ten temat poniżej ↓
Dlatego obowiązujący przepis odnoszący się do kradzieży szczególnie zuchwałej nie do końca jest czymś nowym w polskim systemie prawa karnego.
Niestety, nieobowiązujący już k.k. z 1969 roku nie definiował pojęcia kradzieży, której charakter jawił się jako szczególne zuchwały. Dlatego też w zakresie jego rozumienia ogromną rolę odegrała ówczesna doktryna i orzecznictwo.
Również ustawodawca w art. 278a obecnie obowiązującego kodeksu karnego dokonał penalizacji kradzieży szczególnie zuchwałej poprzez zamieszczenie w § 1 sformułowania „Kto dopuszcza się kradzieży szczególnie zuchwałej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8„.
Poza tak lakonicznie sformułowanym przepisem karnym na próżno szukać jakichkolwiek dodatkowych znamion czynu zabronionego, które określałyby bliżej czy doprecyzowałyby ten typ czynu zabronionego w powyższym przepisie.
Definicja
art. 115 § 9a k.k.
Zadaniem definicji legalnej „kradzieży szczególnie zuchwałej” jest bliższe określenie działań sprawcy, które charakteryzowałyby ten kwalifikowany typ przestępstwa kradzieży. Nowe pojęcie zostało sformułowanie nieostro, granica pomiędzy przestępstwem kradzieży w typie podstawowym z art. 278 k.k. a nowo wykreowanym kwalifikowanym typem kradzieży jest niezbyt jasna, dodatkowo zależna od interpretacji podmiotu swobodnie go dokonującego.
Czym więc jest kradzież szczególnie zuchwała?
Art. 115 § 9a pkt 1
Kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rzeczy ruchomej lub innych osób lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby w celu zawładnięcia tą rzeczą
Art. 115 § 9a pkt 2
Kradzież rzeczy ruchomej znajdującej się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią ubraniu albo przenoszonej lub przemieszczanej przez tę osobę w warunkach bezpośredniego kontaktu lub znajdującej się w przedmiotach przenoszonych lub przemieszczanych w takich warunkach.
Ustawodawca w art. 115 § 9a k.k. sformułował dwie postaci kradzieży szczególnie zuchwałej. Pierwsza z nich odnosi się do kradzieży, której sprawca, w celu zawładnięcia mieniem, swoim własnym zachowaniem prezentuje postawę lekceważącą lub wyzywającą względem posiadacza rzeczy lub innych osób, lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby.
Natomiast drugi wariant polega na kradzieży mienia ruchomego, które znajduje się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią ubraniu albo przenoszonego lub przemieszczanego przez tę osobę w warunkach bezpośredniego kontaktu lub znajdującego się w przedmiotach przenoszonych lub przemieszczanych w takich warunkach.
Szerzej na temat kwalifikowanego przestępstwa, jakim jest kradzież szczególnie zuchwała piszę w swoim artykule: KRADZIEŻ SZCZEGÓLNIE ZUCHWAŁA – CZYLI NOWY KWALIFIKOWANY TYP PRZESTĘPSTWA KRADZIEŻY W OBOWIĄZUJĄCYM KODEKSIE KARNYM