21 sie Kradzież szczególnie zuchwała cz.2
Artykuł jest kontynuacją wpisu „Kradzież szczególnie zuchwała cz. 1„, poświęconego temu wyodrębnionemu w 2020 r. przestępstwu.
Nowe pojęcie zostało sformułowanie nieostro, zaś granica pomiędzy przestępstwem kradzieży w typie podstawowym z art. 278 k.k. a nowo wykreowanym kwalifikowanym typem kradzieży jest niezbyt jasna, dodatkowo zależna od interpretacji podmiotu swobodnie go dokonującego.
Wraz z wdrożeniem do k.k. art. 278a ustawodawca wprowadził również definicję legalną „kradzieży szczególnie zuchwałej” w art. 115 § 9a k.k., której zadaniem jest bliższe określenie działań sprawcy, które charakteryzowałyby ten kwalifikowany typ przestępstwa kradzieży.
Niestety, przybliża je w sposób nieudolny. Nowe pojęcie zostało sformułowanie nieostro, zaś granica pomiędzy przestępstwem kradzieży w typie podstawowym z art. 278 k.k. a nowo wykreowanym kwalifikowanym typem kradzieży jest niezbyt jasna, dodatkowo zależna od interpretacji podmiotu swobodnie go dokonującego.
Skonstruowane przez ustawodawcę legalne pojęcie kradzieży o zabarwieniu ,,szczególnej zuchwałości” stanowi punkt wyjścia do przypisania odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa z art. 278a k.k. Ustawodawca w § 2 art. 278a k.k. odniósł się do trybu, w jakim następuje ściganie sprawcy przestępstwa. Otóż jeśli czynu zabronionego dopuścił się sprawca na szkodę osoby najbliższej, wtedy ściganie przestępstwa jest względnie wnioskowe.
Ustawodawca, formułując w pkt 1 art. 115 § 9a k.k. okoliczności działania sprawcy w ramach przestępstwa kradzieży, posłużył się następującymi zwrotami: postawa ,,lekceważąca”, ,,wyzywająca względem posiadacza rzeczy”, ,,przemoc innego rodzaju, niż przemoc wobec osoby”, której celem jest zabór mienia.
Jawne działanie sprawcy determinuje i charakteryzuje postać kradzieży szczególnie zuchwałej zawartej w pkt. 1, która polega przede wszystkim na realizacji elementu zaskoczenia ofiary przestępstwa. Nowo wykreowane przestępstwo kradzieży kwalifikowanej polega zatem na zaborze przez sprawcę rzeczy ruchomej, która znajduje się w bezpośrednim władaniu ofiary i przy bezpośrednim kontakcie z nią.
Kradzież szczególnie zuchwała
Postawa przestępcy
Jawną postać kradzieży szczególnie zuchwałej determinuje przede wszystkim wykazywana przez sprawcę postawa lekceważąca i wyzywająca względem ofiary, w tym także zabór rzeczy ruchomej przy użyciu przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby w celu zawładnięcia jej mienia. W literaturze wskazuje się, iż postawę lekceważącą charakteryzuje postępowanie pogardliwe osoby względem drugiego, determinuje je także brak szacunku
Wyzywająca postawa przejawia się postępowaniem zaczepnym, prowokującym, impertynenckim, butnym czy zuchwałym.
Przemoc inna niż wobec osoby w celu zawładnięcia jej mieniem
Kradzież szczególnie zuchwałą, zgodnie z jej kodeksową definicją, charakteryzuje także użycie innego rodzaju przemocy niż przemoc wobec osoby w celu zawładnięcia jej mieniem. Zatem niemożliwym będzie zastosowanie bezpośredniej przemocy względem ofiary przestępstwa.
Wdrożenie powyższej przesłanki, znamionującej kradzież szczególnie zuchwałą, ma na celu przede wszystkim właściwą kwalifikację prawną czynu zabronionego, którego dopuścił się sprawca oraz zminimalizowanie problematyki odróżnienia przestępstwa zawartego w art. 278a k.k. od rozboju z art. 280 k.k.
Kradzież szczególnie zuchwała a przestępstwo rozboju
art. 280 k.k.
Ustawodawca, penalizując przestępstwo rozboju, posługuje się m.in. znamieniem bezpośredniego użycia przemocy względem pokrzywdzonego.
art. 283 k.k.
Kodeks karny przewiduje uprzywilejowany typ przestępstwa rozboju w ramach tzw. wypadku mniejszej wagi. W takim przypadku sprawcy czynu przestępnego grozi łagodniejsza odpowiedzialność karna
W przypadku zakwalifikowania przestępstwa rozboju w typie uprzywilejowanym sprawcy takiego rozboju grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Natomiast przestępstwo kradzieży szczególnie zuchwałej zagrożone jest dużo wyższym wymiarem kary pozbawienia wolności – od 6 miesięcy do aż 8 lat więzienia. Niejednokrotnie dużo bardziej atrakcyjnym czy optymalnym rozwiązaniem dla sprawcy będzie zakwalifikowanie dokonanego przez niego przestępstwa zaboru mienia, jako rozboju – jeśli oczywiście zastosuje względem pokrzywdzonego jakąkolwiek formę przemocy bezpośredniej – niż jako przestępstwo z art. 278a k.k.
Kwestią rozstrzygającą w zakresie właściwej kwalifikacji prawnej czynu zabronionego i odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa będzie ustalenie, czy sprawca faktycznie użył względem ofiary przemocy przy zaborze mienia. Czy przypadkowe naruszenie nietykalności cielesnej pokrzywdzonego przez sprawcę stwarza już możliwość przypisania mu odpowiedzialności karnej za rozbój. W konsekwencji, w ramach wypadku mniejszej wagi, może także dojść do redukcji wymiaru kary, z racji uprzywilejowania typu przestępstwa rozboju.
Szerzej na temat ryzyka rozbieżności interpretacyjnych oraz ich wpływie na kwalifikację przestępstw przeciw mieniu po wprowadzeniu do Kodeksu Karnego pojęcia kradzieży szczególnie zuchwałej piszę w swoim artykule: KRADZIEŻ SZCZEGÓLNIE ZUCHWAŁA – CZYLI NOWY KWALIFIKOWANY TYP PRZESTĘPSTWA KRADZIEŻY W OBOWIĄZUJĄCYM KODEKSIE KARNYM